Celstraf voor genetisch experiment met baby’s

De wetenschapper die zonder ethische goedkeuring genetisch veranderde baby’s geboren liet worden, Jiankui He, is in China veroordeeld tot drie jaar celstraf en een boete van 3 miljoen yuan (bijna 385.000 euro). Dat meldt het Chinese persbureau Xinhua dat maandag aanwezig bij een uitspraak van de rechter in de Zuid-Chinese stad Shenzhen. Twee medewerkers van He, onderzoeker Renli Zhang en embryoloog Jinzhou Qin kregen een lagere straf; respectievelijk twee jaar cel en een boete van 1 miljoen yuan en anderhalf jaar cel en een half miljoen yuan boete.

„Ik ken de strafmaat in China niet”, zegt medisch-ethicus Annelien Bredenoord van de Universiteit Utrecht in reactie op het vonnis, „Maar ik vind het een belangrijk signaal dat hij niet ongestraft wegkomt. Het was geen grijs geval, hij heeft overduidelijk internationale medisch-ethische normen overschreden.”

De bekendmaking dat He als eerste ter wereld een proef had gedaan waarin genetisch gemanipuleerde baby’s geboren waren veroorzaakte eind 2018 wereldwijd een schok. De in Amerika opgeleide Chinese biofysicus had de zogeheten crispr-technologie gebruikt om het dna van menselijke embryo’s genetisch te veranderen om ze resistent te maken tegen hiv. Vervolgens bracht hij zwangerschappen tot stand door de embryo’s in de baarmoeder van vrouwen te plaatsen. Daaruit werd als eerste de tweeling Lulu en Nana geboren, en nog een derde meisje, dat dit jaar ter wereld kwam. Wat het lot is van deze genetisch veranderde kinderen, is nog niet duidelijk.

Van de aardbodem verdwenen

De gerechtelijke uitspraak van maandag was onaangekondigd en vond achter gesloten deuren plaats. Tot dat moment leken He en zijn medewerkers al een jaar lang van de aardbodem verdwenen. He werd in januari door de Southern University of Science and Technology waar hij universitair hoofddocent was ontslagen en zou daarna door de universiteit onder huisarrest zijn geplaatst. Het bleek dat hij had geknoeid met formulieren voor ethische toestemming, en personeel in ziekenhuizen waar de zwangerschappen tot stand kwamen niet had ingelicht over zijn werkelijke bedoelingen. De Chinese overheid kwam al snel met een scherpe veroordeling van het experiment, hij zou de Chinese wet hebben overtreden „in zijn zucht naar persoonlijke roem en gewin”. In de onzekerheid over zijn lot gingen er geruchten dat He ter dood veroordeeld kon worden voor zijn misdaad.

Het nieuws over de veroordeling is daarom „in dat opzicht alleen al geruststellend”, zegt Britse embryoloog Robin Lovell-Badge, verbonden aan The Francis Crick Institute in Londen. „Niemand wist tot dusver waar He gebleven was of hoe het ervoor stond met het onderzoek naar zijn daden.”

Over de strafmaat wil ook Lovell-Badge zich niet uitspreken: „ik ben geen expert op het gebied van het Chinese rechtssysteem. Maar zowel een gevangenisstraf als een forse boete zouden ook gegeven worden als iemand in het Verenigd Koninkrijk dit had gedaan.”