Terug naar de krant

Psychiaters zijn nu supersterren, wat zegt dat over deze tijd?

Leeslijst achtergrond

Zingeving Psychiaters trekken een groot publiek. Met hun diagnose van de tijdgeest (leeg) en de menselijke conditie (lijden) raken ze een snaar. Drie van hen over hun succes.

Leeslijst

De zachte, zalvende klanken van het Vlaams helpen zeker mee om het publiek in te palmen. Voor een bomvolle Rode Hoed in Amsterdam staat op een maandagavond in november de Vlaamse psychiater Dirk De Wachter. In dichterlijke volzinnen vergelijkt hij bijvoorbeeld het maatschappelijke egocentrisme met een erectie die maar niet wil weggaan: de „permanent gezwollen ikkigheid, gelijk een priapisme”. Het publiek, opvallend veel twintigers en dertigers voor een debatavond, luistert aandachtig en lacht gul om zijn grappen.

Zulke avonden zijn er de laatste tijd veel. Zaterdag 21 december staat De Wachter samen met collega-psychiater Damiaan Denys en psychoanalyticus Paul Verhaeghe bij The School of Life in de Nationale Opera in Amsterdam. Het nieuwste boek van De Wachter, De kunst van het ongelukkig zijn, staat hoog in de bestsellerlijsten. Voor de nieuwe boeken van Verhaeghe (Over normaliteit en andere afwijkingen, net verschenen) en Denys (Het tekort van het teveel, maart 2020) zijn de verwachtingen hooggespannen.

De Wachter, Denys en Verhaeghe treden in kranten, tv-programma’s en podcasts op als duiders van de tijdgeest. Ook internationale vakgenoten zijn populair: de Canadese klinisch psycholoog Jordan Peterson, die bekend staat om zijn controversiële analyses van thema’s als mannelijkheid, en de ook al Belgische psychotherapeut Esther Perel die zich vooral richt op relaties, hebben tientallen miljoenen kijkers en luisteraars voor hun podcasts en video’s.

Wat is er aan de hand? Wat zegt het over deze tijd dat juist psychiaters sterren zijn?

Vraag het de drie Vlamingen en ze verwijzen naar de ‘crisis in zingeving’ die heerst. Met het terugdringen van religie is veel overboord gegooid dat riekt naar hogere doelen, rituelen, tradities en levensvragen.

De te grote aandacht voor ego en succes leidt volgens de Vlaamse psychiaters af van de werkelijke bron van zingeving: de ander. Diep geluk, echte zingeving, komt nooit uit jezelf maar uit verbinding met en het geluk van anderen om je heen, zeggen zij. Al denkt Denys wel dat er oorlog moet komen om die attitudeverandering te bereiken, om mensen hun individualisme en hun narcistische streven naar onhaalbare idealen te laten opgeven. Blijkbaar horen mensen in deze tijd graag dit soort analyses, die een combinatie zijn van donderpreek, waarschuwing en troost.

Verdriet, onrust en ongeluk: leven is lijden

Ondanks hun inhoudelijk grote verschillen hebben deze psychiaters één ding gemeen: ze zetten zich fel af tegen het streven naar perfectie en tegen de etiketteringsdrift die heerst rondom psychisch lijden. Ze drukken hun toehoorders op het hart dat pijn er nu eenmaal bijhoort. Dat het de condition humaine is om verdriet, onrust en ongeluk te hebben. Leven is lijden, en iederéén heeft daar last van. Accepteer het maar.

Dat is sowieso de trend in psychische hulp en zelfhulp. Denk aan mindfulness, aan de megaseller The Subtle Art of Not Giving a Fuck (2016) van Mark Manson of aan acceptatie- en commitmenttherapie, een 21ste-eeuwse vorm van cognitieve gedragstherapie. Zelfoptimalisatie is uit, zelfacceptatie is in.

De psychiaters en psychoanalytici zien het menselijke lijden en de psychiatrische etiketten die daarop worden geplakt als product van de liberale-marktmaatschappij. Ze leveren harde en soms prekerige cultuurkritiek. Want als het niet de maatschappij is die het huidige lijden veroorzaakt, hoe kan het dán dat aandoeningen als neurasthenie, in de negentiende eeuw alomtegenwoordig, definitief zijn vervangen door nieuwe psychische volksziektes als burn-out en quarterlife crisis?

De Vlaamse sterpsychiaters nemen zo ook het voortouw in het debat over het hervormen van de geestelijke gezondheidszorg, met zijn nijpende tekorten, labels en pillen. Omdat zoveel normale mensen onterecht in de psychiatrie zitten, zegt Denys, worden de ernstige patiënten verwaarloosd.

En de zingevingsproblemen? Voorzover de sterpsychiaters daar bij hun lezingen oplossingen voor aandragen, zijn die niet altijd baanbrekend. Zoek de verbinding met anderen, zegt De Wachter. Praat over je lijden, deel de pijn; zoek een hoger doel in het leven. Kweek wat zitvlees in relaties, zegt Verhaeghe, in plaats van bij het eerste zuchtje tegenwind af te haken.

Het klinkt soms zó voor de hand liggend dat het verleidelijk kan zijn om de remedies als clichés terzijde te schuiven. Dat erkent ook De Wachter zelf, voor de volle Amsterdamse zaal. „Mijn vrouw zegt altijd: hoe is het nu mogelijk dat die mensen daar allemaal naar komen luisteren! Dat is allemaal zo evident, dat weet toch iedereen!”

Maar blijkbaar dus niet. En blijkbaar hangt er iets in de lucht dat mensen massaal naar oplossingen snakken. Hoe denken de psychiaters zelf dat dat komt?

Dirk De Wachter – ‘Leg die smartphone weg en zie mekaar in de ogen’

Dirk De Wachter (Wilrijk, België, 1960) is psychiater, hoogleraar psychiatrie aan de universiteit Leuven en schreef onder meer ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ (2019).

‘Blijkbaar hebben psychotherapeuten een geloofwaardigheid die religieuze leiders niet meer hebben. Omdat mensen massaal bij ons komen, in de spreekkamer. Massaal! Er zijn overal wachtlijsten. Als we morgen het aantal psychiaters verdubbelen, dan hebben ze overmorgen opnieuw wachtlijsten. Er is een ongelooflijk hoge nood aan het luisterend oor, aan mensen die geacht worden verstand te hebben van verdriet en machteloosheid.

„Dat komt doordat er kennelijk toch, onder de vrolijke geluksstemming die Nederland en de andere westerse landen kenmerkt, een verdriet zit, een tekort, een lastigheid die alleen maar in de therapiekamer uitgedrukt kan worden.

„Er is een gevoel van zinloosheid en leegte onder alles. Dat heeft te maken met de doorgedreven consumptiemaatschappij. De gedachte was: wij kunnen met vrolijkheid en consumptie dat gebrek aan zin wel maskeren. Maar ge kunt nog eens een wellnessweekend doen, maar dat vult de ledigheid niet op. En dan vraagt men mij: wat moet ik doen? De kunst van het ongelukkig zijn is een begin van een antwoord daarop. Ik denk dat zin te maken heeft met zorg hebben voor het geluk van de ander.

„Dat geldt voor zowel patiënten als niet-patiënten. Waarom is men patiënt? Dat heeft vaak met toevalligheden te maken. Mensen zijn zo kwetsbaar. Als in België een miljoen mensen psychofarmaca neemt, slaapmiddelen, antidepressiva, dan moeten we als maatschappij toch eens nadenken: wat betekent dat? Dan zeg ik, Karl Marx parafraserend en ook een beetje provocerend: opium is de godsdienst van het volk. De godsdienst is weg en blijkbaar hebben we het kind met het badwater weggesmeten. Dat is geen pleidooi voor godsdienst, maar wel een pleidooi voor nadenken, zingeving, zorg voor elkaar. De wereld gaat stuk als we niet meer zorgen voor elkaar. Dat klinkt heel wollig hè? Heel lullig!

„Maar ik denk dat het herkenbaar is voor veel mensen, van hoog opgeleid tot heel gewoon. Bij de hoogst opgeleiden ligt het moeilijker, die horen niet graag iets van iemand anders, die vinden het allemaal graag zelf uit.”

De wereld van de jeugd
„In Vlaanderen heb ik de laatste tijd veel succes bij jongeren. Twintigers. Dat komt: ik kreeg telefoon van de manager van Zwangere Guy. Zwangere Guy is de meest populaire hiphop-rap-artiest van het Vlaamse land, de tóp. Die wilde voor zijn eerste plaat een stuk van mijn speech sampelen in zijn rapnummer. Dus ik bel mijn jongste zoon, die was toen 25. Ik zeg: ‘Zwangere Guy, wat is dat voor iemand?’ Hij zegt: ‘Zwangere Guy, dat is de beste rapper die er is! Doe, papa, alstublieft, doe!’ Dus ben ik de wereld van die jeugd binnengekomen, als een soort van ster.

„Ik denk dat het voor jonge mensen nog moeilijker is om in de instagram-achtige schijn-fantastische wereld tot de kern te komen van wat ze lastig vinden aan het leven. En blijkbaar willen ze dat dan wel van mij horen. Dat doet mij vreugd, want ik ben 59, mijn generatie gaat de wereld niet meer veranderen. Jonge mensen, die moeten gaan nadenken. Want de midlifecrisis is tegenwoordig een quarterlife crisis, hè? Mensen raken burnt-out op hun 27ste.

„Tegenslag is normaal, zeg ik tegen hen, carry on! Ge hoeft niet onmiddellijk naar de psychiater als het niet gaat. Spreek met uw vrienden. Leg die smartphone eens weg en zie mekaar in de ogen. Dat vinden die gasten fantastisch.

„In mijn vorige boek Borderline Times schreef ik dat de symptomen van de borderlinepersoonlijkheidsstoornis ook de symptomen zijn van de maatschappij. En een van de symptomen is splitting. Er lijkt een splitting te ontstaan in heel de maatschappij: winners and losers, mensen die succes hebben en die uit de boot vallen. Er is heel weinig middencategorie. Het verdwijnen daarvan is een probleem voor de maatschappij omdat het de verbindende structuur is. Er dreigt een teloorgang van de solidariteit in de hele westerse wereld.

Lees ook Het Westen is geobsedeerd door geluk en bang voor eenzaamheid
Een vrouw op de Japanse Yaeyama-eilanden.

„In het ziekenhuis zorg ik voor mensen met langdurige ernstige psychotische gevoeligheid, die zonder pillen niet kunnen leven. Maar ik ben ook gezinstherapeut met een praktijk aan huis, en daar zie ik succesvolle mensen. Tópjournalisten, politici, kunstenaars. Ceo’s! Die zitten bij mij te wenen over het leven. Hoe moet ik verder, zegt die ceo, mijn vrouw is weg, mijn kinderen willen me niet meer zien, wat moet ik nu? Die kan met niemand anders spreken. Trouwens de schizofrene mens ook. En die zegt ook: dokter, wat moet ik met mijn leven? Als ik niet kan werken en geen kinderen heb en van de bijstand moet leven in een huis van beschut wonen? En ik weet dat niet. Vertel eens, zeg ik dan, wat doet u graag, wat is aangenaam? Heel vaak gaat het dan over liefde, verbinding, over eenzaamheid, verlaten zijn, niemand hebben. Zowel bij de patiënt met zijn diagnose als bij de ceo. Soms kan ik die mensen helpen, ja. Soms zeggen die: eindelijk iemand die écht luistert.

„Psychiaters zeggen allemaal: we hebben geen tijd meer om mensen in de ogen te kijken, want we moeten de hele tijd onze gegevens vastleggen op een computer – we zijn meer met administratie bezig dan met patiënten. Dat is ook mijn kritiek: als alles economisch wordt afgemeten, zitten we met een probleem. Als uw buurman het lastig heeft, en je belt eens aan en zegt ik heb u dagen niet gezien, ik was bezorgd… Medemenselijkheid. Maar daar worden we niet voor betaald. En het is essentieel, voor de maatschappij.”

Terug naar boven.

Paul Verhaeghe – ‘We zijn individueler en eenzamer dan ooit’

Paul Verhaeghe (Roeselare, België, 1955) is hoogleraar psychoanalyse aan de Rijksuniversiteit Gent. Zijn laatste boek is ‘Over normaliteit en andere afwijkingen’ (2019).

‘We zitten in een geluksparadox: we wéten dat we het goed hebben, maar het voelt niet zo. De verklaring is dat wat ons echt gelukkig maakt, het sociale weefsel, juist is afgenomen. We zijn massaal zzp’er geworden, individueler en eenzamer dan ooit.

„Onze identiteit is vloeibaar geworden: dat betekent meer vrijheid, maar ook meer angst. Er is zonder twijfel een heel positieve kant aan, ik wil zeker niet terug in de tijd. De houvast die we vroeger hadden, berustte op ideologische verzuiling en dogmatische religie. Houvast ja, maar voor veel mensen een gevangenis.

„Nu kun je constant van richting veranderen, meer nog, het wordt zelfs van je verwacht dat je verandert – flexibiliteit heet dat.

„Bij veel jongvolwassenen die ik spreek hoor ik vooral het gebrek aan zingeving, het ontbreken van een collectieve doelstelling. Wat verleent zingeving aan ons leven? Dat is het hebben van een hoger doel; hoger, omdat het een gemeenschappelijke, zelfs een transcendente waarde heeft. Zinverlening is per definitie gemeenschappelijk. Tegenwoordig wordt mensen op school, thuis en op de universiteit voorgehouden dat professioneel en materieel succes hét doel is, in de volle overtuiging dat je dat in je eentje kunt bereiken. Als dat al lukt, komt de kater: dit maakt ons niet gelukkig.

„Het goede nieuws is dat de focus de laatste jaren verschuift. Gemeenschappelijke en dus hogere doelen spelen opnieuw een rol, zingeving wordt een belangrijk thema. Daarom zitten de zalen bij ons zo vol: mensen zijn op zoek. Of ze het bij ons zullen vinden, is nog maar de vraag. Mijn overtuiging is dat ze het bij elkaar moeten zoeken.

„Ik zie verandering. Zowel jongeren als ouderen gaan op zoek naar andere vormen van samenleven. Ik vind de nieuwe manieren van wonen erg mooi, denk aan de invullingen van co-housing bijvoorbeeld. Daarbij deelt een kleine groep mensen – singles, senioren, koppels, gezinnen met kinderen – een ruimere woonconstructie. De moderne variant op het woonerf. Daarin kun je je terugtrekken, als individu of koppel, maar je deelt ook ruimtes en activiteiten met elkaar. Dat is prachtig, en misschien wel onderdeel van een langere golfbeweging: dit soort woonconstructies is de betere versie van de communes uit de jaren 60 en 70.

„De illusie was toen dat alles kon worden gedeeld inclusief het bed, dat alles collectief kon. Nou, dat is wel tegengevallen, hè. In de nieuwe woonvormen wordt autonomie gerespecteerd, er is goede aandacht voor het evenwicht tussen het individuele en het gezamenlijke stuk. Dat is een hele stap in de goede richting, al is de beweging nog klein.”

Liefde met de rem erop
„Ik hoor vaak dat mensen liefdesrelaties aangaan met de rem erop, met het idee dat het toch wel zal mislukken. Zoiets wordt een self-fulfilling prophecy. Het idee dat relaties engagement vragen, is verdwenen; in de plaats daarvan horen we het jargon van de vrije markt, zelfs als we het over vriendschappen en relaties hebben – denk aan ‘investeren in relaties’. Investeren betekent risicospreiding, calculeren, winst maken. Liefde en vriendschap vragen niet om investering, wel om engagement. Je geven, je committeren. Dat betekent dat je bij de eerste storm het schip niet verlaat. Conflicten in een relatie of vriendschap zijn normaal, maar het is tegenwoordig bon ton om dan meteen maar te vertrekken. Hetzelfde zie je op de werkvloer. Het is nou eenmaal niet eenvoudig om samen te leven of te werken. Maar doe het. Blijf. Toon commitment. Engageer u.

„Dat zijn stappen richting morele zingeving. Zingeving in je eentje is waanzin. En toch denken mensen dat ze het in hun eentje moeten doen. De verklaring daarvoor is eenvoudig: dat wordt hun voortdurend en overal voorgehouden, het ‘eigen-ik-eerst’-model, helaas geruggesteund door op het individu gerichte disciplines als psychiatrie en psychotherapie. De therapeut neemt meer en meer de positie in van morele autoriteit, de stap naar goeroe is benauwend klein. Alasdair MacIntyre, een Schotse moraalfilosoof, voorspelde al in de jaren 80 in zijn boek After Virtue dat de nieuwe zinverleners de manager en de therapeut werden, dat was echt wel profetisch. MacIntyre schreef dat met de nodige ironie. Hij had al door dat we naar een nieuwe samenleving toegingen met efficiëntie en succes als hoogste doeleinden, met de manager en therapeut als coaches om ons daar te brengen.

Lees ook Perfecte lijven en levens penetreren onze slaapkamer
Een in 1873 gevonden antiek beeld van Venus in Nimes

„Het menselijke ongeluk heeft deels te maken met de condition humaine: wij zijn verdeelde wezens op zoek naar Het Antwoord dat er nooit komt. In elke samenleving zijn mensen op zoek, verdwalen ze, vinden ze, verdwalen ze opnieuw, dat hoort erbij. Wat niet wegneemt dat de ene maatschappij betere antwoorden geeft op de condition humaine dan de andere. Een maatschappij die ons reduceert tot zzp’ers op zoek naar individueel succes ten koste van andere individuen, zorgt voor een pijnlijke uitvergroting van de menselijke conditie.

„Klimaatverandering kan ons een nieuwe collectief doel en een bron van zingeving verschaffen. Tragedie brengt mensen samen, maar daarvoor hebben we ook verbindende politieke leiders nodig die het voortouw nemen, en die ontbreken tot nu toe. De ‘sense of urgency’ is duidelijk nog niet doorgedrongen, evenmin als het besef dat we allemaal, zonder uitzondering, in hetzelfde lekke schuitje zitten en dus onvermijdelijk een collectieve oplossing moeten bedenken. We blijven alles bij het individu of – nog erger – bij de ander leggen, en dat terwijl de nood aan nieuwe vormen van economie, samenleving en zinverlening nog nooit zo groot geweest is.”

Terug naar boven.

Damiaan Denys – ‘We leven in een pre-apocalyptisch tijdperk’

Damiaan Denys (Wevelgem, België, 1965) is filosoof en psychiater. Hij is afdelingshoofd psychiatrie van het AMC en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.

‘We leven in een samenleving die veel lijden teweegbrengt. Niemand kan nog voldoen aan het ideaalbeeld dat de samenleving voorhoudt en toch proberen mensen dat. Dat leidt tot burn-out en stress.

„Maar het wordt niet getolereerd dat we lijden. Iedereen moet perfect zijn, op elk moment. We willen continu te veel. We denken dat het én mogelijk is om er prachtig uit te zien én drie keer per jaar op vakantie te gaan: skiën, uit een helikopter springen, met haaien duiken, én dan nog Netflix volgen… Dat kan niet. En daar zijn wij blind voor. Want we zien bij anderen ook selectieve beelden op sociale media, als ze cocktails drinken in Kuala Lumpur en daarna naar Milaan vliegen om een handtas van krokodillenleer te kopen, van een krokodil die alleen voorkomt op de Galapagos-eilanden.

„Die combinatie van meer lijden en niet mogen lijden, zorgt ervoor dat we dat proberen op te lossen door te zeggen: ik lijd niet, maar ik heb een stoornis. De toename van alle psychische klachten is volgens mij een maatschappelijk compromis om te kunnen blijven voldoen aan het ideaalbeeld. Dat is een heel complexe strategie die we overal zien: je kunt niet meer zeggen dat je verdrietig of somber bent. Nee, je bent depressief. Je kunt ook niet zeggen: mijn zoon is heel vervelend en impulsief, ik kan er totaal niks mee aanvangen. Nee, hij heeft ADHD. We vormen alles om tot psychologische klachten om ons te onttrekken aan de verantwoordelijkheid voor ons lijden.

„Er zijn natuurlijk ook mensen met echte psychiatrische klachten. Waar ook ter wereld, waar ook in de tijd, is 6 à 7 procent van de mensen psychiatrisch ziek: schizofrenie, bipolaire stoornis, ernstige depressies, dwangstoornissen. Maar de afgelopen vijftien, twintig jaar is er een enorme toename geweest van lichtere klachten: angst, burn-out, stress, eenzaamheid. Vroeger gingen mensen daar niet mee naar de huisarts, dat werd als deel van het leven gezien. In 2017 kwam circa een op de vijf patiënten bij de huisarts met zulke klachten. Eén op de vier mensen krijgt in zijn leven een mentaal probleem, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. Wij zijn gefixeerd op economische crisissen, maar we zitten middenin een global mental health crisis.

„De geestelijke gezondheidszorg kan het niet aan. Die was oorspronkelijk bedoeld om mensen te genezen die psychiatrisch ziek waren. Daarna werd dat verruimd naar mental health: bekommerd zijn om de geestelijke gezondheid van eerst psychiatrische patiënten, en daarna naar alle personen. Op de site van GGZ Nederland staat letterlijk: ‘We verenigen ons in het streven naar een gezonde, sociale en veilige samenleving, die voorziet in de behoeften van elk individu om zich in vrijheid en gezondheid te ontwikkelen…’ Maar dat kán niet! Dat krijg je als psychiatrische discipline niet voor elkaar, dat is gedoemd te mislukken.

„Psychiatrische ziekten mogen intussen niet meer bestaan. ‘Patiënt’ is vervangen door ‘cliënt’, ‘ziekte’ door ‘psychische kwetsbaarheid’… Men doet voorkomen of dat destigmatisering is, een soort politieke strijd, maar het is niet kunnen accepteren dat je onderworpen bent aan een ziekte.

Overleven is makkelijker dan leven
„Wat er moet gebeuren? Een oorlog. Ja, ik denk ’t wel. Ik heb het gevoel dat wij in een pre-apocalyptisch tijdperk leven, een soort einde van Rome. Alle luxe is er, iedereen is gelukkig én iedereen heeft ik weet niet hoeveel leed, iedereen is te dik, we blijven maar eten en drinken en feesten, het milieu gaat om zeep… De sociale onrust komt langzaam op, er zijn te weinig huisartsen, te weinig politie, onvrede in het schoolsysteem… En we feesten maar verder. Mensen beginnen langzaam te beseffen dat dat niet meer kan. Maar de bereidheid om iets anders te doen is heel beperkt. Mensen zijn wat dat betreft niet anders dan apen. Als je het goed hebt en je zit bij een tros bananen, dan moet je nogal discipline hebben om te zeggen: ik schuif die nu opzij, ik ga even een week geen bananen eten en dan zijn ze daarna weer lekker. Zo zijn mensen niet.

„En ik hoop er niet op, maar oorlog is een ctrl-alt-delete-systeem waarna je met nieuwe normen en waarden begint. Helaas was dat systeem de afgelopen tweeduizend jaar in bijna elke generatie actief. In de jaren dertig ging Freud naar Londen, de psychoanalyse kwam op, en iedereen in die stad werd neurotischer. Totdat de Duitsers met hun V1 en V2 aan de gang gingen, en binnen twee weken tijd verdwenen al die neurotische klachten als sneeuw voor de zon.

Lees ook ‘Het ís niet normaal om mooi en succesvol te zijn en alles onder controle te hebben’
Damiaan Denys: „Psychiaters zijn opgeleid om écht zieke mensen te helpen.”

„Het mechanisme is eenvoudig. Overleven is veel makkelijker voor een mens dan leven. Als je moet overleven, dus als je honger en dorst hebt en je moet je wapenen tegen geweld, dan wordt jou betekenis aangereikt vanuit de wereld. Maar als je al eten en drinken hebt, en je moet gewoon léven, moet je jezelf voorzien van betekenis. Dat is verdomd niet makkelijk. Vroeger werd die ons gegeven, vanuit religie of politieke ideologieën. Maar we willen dat niet meer, we willen het alleen doen. En veel mensen kunnen dat gewoon niet.

„Ik denk dat de helft van onze klachten zou verdwijnen als we in de stand van overleven staan. Je voelt je wel bedreigder, ja. Je bent dichter bij de dood. Maar als één ding ons leven betekenis geeft, dan is het wel de dood. Het is interessant dat mensen wel willen bungeejumpen, maar het totaal onacceptabel vinden om eten te zoeken om te overleven. De dood is een grote betekenisgever, maar we willen absoluut niet beheerst kunnen worden door iets buiten onszelf.”

Terug naar boven.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 14 december 2019.

Reageren

Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in